ALZHEİMER'IN DENEYSEL İLAÇLARI OTİZMLİ ÇOCUKLARA YARDIM EDEBİLİR
Özet: ADPN(1) Sendromu adı verilen bir otizm türünden mustarip olan çocuklar, Alzheimer hastalığını tedavi etmek için tasarlanmış deneysel bir ilaçtan yararlanabilir.
Tel Aviv Üniversitesi İnsan Moleküler Genetiği ve Biyokimya Bölümü’nden profesör Illana Gozes tarafından yürütülen uluslararası kapsamlı bir çalışmada yedi yaşındaki otistik bir çocuğun postmortem beyninden alınan dokuda Alzheimer hastalarında tipik olarak bulunan Tau(2) proteini birikintilerini buldu.
Çocuk, beyin gelişimi için gerekli olan ADNP proteininin eksikliğine/hatalı çalışmasına neden olan bir mutasyon olan ADNP Sendromu’ndan mustaripti. Bu bulgular ışığında araştırmacılar başlangıçta Alzheimer hastaları için geliştirilen NAP adlı deneysel bir ilacı, Alzheimer ve benzeri semptomları tetikleyen mutasyon ile birlikte bir ADNP sendromu modelindeki sinir hücreleri üzerinde test ettiler. Deney, hasarlı sinir benzeri hücrelerin normal işleve geri dönmesiyle başarılı oldu.
Çalışma, TAU Blavatnik Bilgisayar Bilimleri Okulu, Sheba Tıp Merkezi, Çek Cumhuriyeti’ndeki biyoteknoloji enstitüsü BIOCEV, Yunanistan'daki Selanik Aristo Üniversitesi, Belçika'daki Antwerp Üniversitesi ve Hırvatistan, Zagreb'deki Üniversite Hastane Merkezi araştırmacıları dahil olmak üzere Avrupa'daki çeşitli araştırma kurumları ile yakın işbirliği içinde gerçekleştirildi. Çalışma 13 Temmuz'da Translational Psychiatry dergisinde yayınlandı.
Prof. Gozes, bu çalışmanın Hırvatistan'da ölen ADNP sendromlu 7 yaşındaki bir çocuğun beyninden alınan dokulara dayandığını açıkladı. Prof. Gozes, "Postmortem ADNP sendromuna sahip olan çocuğun beyin dokularını, ADNP sendromu olmayan bir gencin beynindeki dokularla karşılaştırdığımızda, ADNP'li çocukta, Alzheimer hastalığını karakterize eden bir patoloji olan tau proteini birikintileri bulduk" dedi. Araştırmacılar daha sonra NAP olarak adlandırılan bir ilaç adayı ile ölen çocuğun mutasyonuna benzerlik taşıyan, hasar görmüş sinir hücrelerini tedavi etti. NAP Prof. Gozes'in laboratuvarında geliştirildi ve orijinali Alzheimer hastalarının tedavilerine yardımcı olmak üzere tasarlanmıştı. Prof. Gozes "NAP aslında normal ADNP proteininin kısa aktif bir parçasıdır." diyor." ADNP mutasyonu taşıyan sinir hücrelerine NAP eklediğimizde tau proteini sinir hücrelerinin iskeletine düzgün bir şekilde bağlandı ve hücreler normal fonksiyonuna geri döndü."
“NAP tedavisinin hasarlı ADNP artışıyla nöronal hücre modellerinin normal fonksiyonunu geri yüklemede başarılı olduğu gerçeği, otizm dâhil ADNP sendromu ve onun ağır sonuçları için tedavi olarak kullanılabilirliği açısından umut vadediyor.” Prof. Gozes devam eder. “Dahası, otizm ile ilgili diğer genetik hastalıklar beyindeki tau patolojisiyle karakterize edildiği için bu sendromları yaşayanların gelecekte NAP tedavisinden yararlanabileceklerini umuyoruz.”
Araştırmacılar çalışmanın başka bir aşamasında, ADNP sendromuna neden olan mutasyonun etkisini anlamayı genişletmek istediler. Bunu gerçekleştirmek için, ölen çocuğun dokularından genetik bir materyal olan mRNA'yı (haberci RNA) çıkardılar ve aynı çocuğun mRNA tarafından kodlanan yaklaşık 40 proteininin analizini gerçekleştirdiler. ADNP sendromlu diğer üç çocuktan alınan beyaz kan hücrelerinde protein ekspresyonunu belirlemek için tam genetik sıralama da gerçekleştirildi.
NAP(CP201) ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından “yetim ilaç” olarak sınıflandırılmıştır ve şu anda Coronis Neurosciences şirketi aracılığıyla ADNP sendromlu çocuklarda klinik bir araştırmanın hazırlık aşamasındadır. Gelişmiş biyoinformatik hesaplama araçları kullanılarak genetik dizilmede elde edilen tüm veriler üzerinde derinlemesine bir çalışma gerçekleştirildi. Veriler, sağlıklı bireylerden alınan protein ekspresyon verilerinin çevrimiçi veri tabanları ile karşılaştırılarak, sendromlu çocuklarda ortak olan ancak bu proteinlerin normal görünümünden çok farklı olan çeşitli özellikleri ortaya çıkarmıştır.
Prof. Gozes şu sonuca varıyor "Bu bulguların önemi, ADNP sendromuna neden olan mutasyonun, diğer şeylerin yanı sıra bazıları tau proteinine bağlanan ve işlevini de bozan çok çeşitli temel proteinlere zarar vermesidir. Bu, ADNP sendromlu çocukların beyinlerinde ve diğer dokularında, biri Alzheimer hastalığının bir özelliği olduğu bilinen tau birikintilerinin oluşumu olan çeşitli patolojik etkiler yaratır."
“Bu çalışma boyunca biriktirdiğimiz geniş ve derinlemesine bilgi, daha kapsamlı ve çeşitli araştırmalara kapı açıyor. Nihayetinde genetik mutasyonlardan kaynaklanan otizmli çocuklara yardımcı olacak bir ilaç veya ilaç geliştirme hedefine ulaşacağımızı umuyoruz ve inanıyoruz. ”
[1] ADNP ayırt edici özellikleri,bozulmuş iletişim ve sosyal etkileşim ile karakterize edilen zihinsel engellilik ve otizm spektrum bozukluğudur.
[2] Tau proteini hücre iskeletini oluşturan mikrotübüllerin düzenlenmesinde rol oynayan bir proteindir.
Kaynakça: https://neurosciencenews.com/alzheimers-drug-autism-16714/
